سالمندی مجموعه ای از تغییرات گوناگون جسمی، روانی و اجتماعی است که از معمولا از سن ۶۰ سالگی شروع می‌شود،سالمندی مترادف با ضعف، سستی و بیماری نیست و در صورت اجرای برنامه‌های پیشگیرانه، می توان با سطح سلامت جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی بالاتری وارد دوران سالمندی شد و از این مرحله از زندگی لذت برد. جامعه کنونی نیازمند پررنگ شدن نقش اجتماعی سالمندان است و در این راستا باید تلاش کرد که فضای با نشاط برای سالمندان ایجاد کنیم زیرا هرچه سالمندان را نسبت به آینده امیدوارتر کنیم، یقیناً زندگی بهتر و هدفمندی خواهند داشت.هفته سالمندان امسال از 8تا14مهرماه با شعار " تحقق وعده های اعلان جهانی حقوق سالمند "با هدف تکریم و حفظ کرامت سالمندان گرامی داشته می شود.

پدیده افزایش جمعیت سالمندان کشور که حاکی از توسعه و بهبود شرایط زندگی و افزایش امید به زندگی است، نیازمند برنامه ریزی جهت داشتن جامعه ای با سالمندان سالم و فعال می باشد.
توانمند سازی سالمندان یکی از مداخلات موثر  و مهم در بهبود وضعیت سلامت و کیفیت زندگی آنان است . در دنیا نیز تاسیس مراکز و دانشگاه های آموزشی ویژه سالمندان تحت عنوان دانشگاه سومین نسل سنی (U3A) از راهکارهای موفق برای توانمند سازی سالمندان بوده است
اقدامات بهداشتی منجر به افزایش جمعیت سالمندی خواهد شد و در صورت مدیریت صحیح، فرصت خوبی برای این جامعه فراهم می شود تا بتوانند به طور فعال در حوزه های مختلف مشارکت کنند، در غیر این صورت، سالمندان به یک تهدید جدی برای سیستم بهداشتی درمانی، سیستم ارایه مراقبت، نظام اقتصاد، رشد اقتصادی و توسعه پایدار تبدیل می‌شوند

در راستای داشتن سالمندی سالم وفعال ؛ سالمندان می بایست تشویق شوند تا به فعالیت های تازه روی آورده و دوستی های تازه برقرار کنند، بنابراین کارهایی مثل پیوستن به گروه های اجتماعی؛ گردهمایی های خانوادگی؛ بازی ها و سرگرمی های تازه و کارهای داوطلبانه در این زمینه بسیار مؤثر است.

چگونه سلامتمان را در دوره سالمندی تضمین کنیم؟
 برنامه سلامت سالمندان بیشتر با هدف سالمندی پویا وافزایش طول عمر همراه با سلامت و ارتقای کیفیت زندگی می باشد
باید اشاره کرد  برنامه بهبود شیوه زندگی سالم در دوره سالمندی که در نظام سلامت در حال اجراست، یکی از اهداف مهم اجرای این برنامه را ترویج سبک زندگی سالم و پیشگیری سطح اول برشمرده است.
در برنامـه شیوه زندگی سالم به افراد روش‌هایی آموزش داده می‌شود که با رعایت آنها بتوانند در امور روزانه زندگی، وضعیت سلامت خود را حفظ کرده و ارتقا دهند.پس هیچ وقت برای تغییر شیوه زندگی دیر نیست.
توصیه های بهداشتی در دوران سالمندی
تغذیه سالم در دوران سالمندی:

 سالمندان یا مراقبان آنها با حضور در مراکز خدمات جامع سلامت می توانند از آموزش‌های کامل در حوزه های مختلف از جمله تغذیه‌ای استفاده کنند و در صورت نیاز با مراجعه به کارشناسـان تغذیه از مشاوره‌های تغذیه بهره‌مند شوند.
 نیازهای غذایی سالمندان شامل انرژی، پروتئین، چربی، ویتامین‌ها، مواد معدنی و آب می باشد و با افزایش سن نیاز به انرژی کم می شود که این کاهش نیاز به انرژی به دلیل کاهش فعالیت فیزیکی و کوچک شدن بافت عضلانی است.
با توجه به اینکه مقدار پروتئین بدن در دوران سالمندی کم می شود لازم است در رژیم غذایی روزانه از پروتیین‌های گیاهی(غلات و حبوبات) و پروتئین حیوانی (گوشت‌های کم چربی، مرغ، ماهی) با کیفیت بالا استفاده شود.
همچنین نقش حیاتی چربی‌ها در بدن نیز باید مورد توجه قرار گیرد، که مصرف زیاد چربی در رژیم غذایی به خصوص چربی‌های اشباع خطر بیماری‌های قلبی عروقی، سرطان روده و پانکراس را افزایش می‌دهد. بنابراین توصیه می‌شود در رژیم غذایی روزانه از چربی غیر اشباع استفاده شود.
لذا مصرف کمتر چربی‌های اشباع و نمک باعث کاهش فشارخون و کلسترول شده و خطر ابتلا به  بیماری‌های قلبی و عروقی را کمتر می کند.همچنین کاهش مصرف غذاهای سرخ شده می‌تواند باعث کاهش ابتلا به سرطان‌ها شود.
با افزایش سن، امکان دریافت ناکافی ویتامین‌ها و مواد معدنی در بدن وجود دارد. بنابراین برای دریافت کافی مواد غذایی می توان از هرم غذایی  به عنوان یک راهنما استفاده کرد.
 مصرف روزانه حداقل شش تا هشت لیوان مایعات، ترجیحا" آب ساده برای سالمندان توصیه می شود وچون در دوران سالمندی احساس تشنگی کاهش می‌یابد بنابراین باید قبل از ایجاد تشنگی آب نوشید. قراردادن یک بطری آب روی میز و یا کنار محل نشستن می‌تواند به سالمند مصرف آب را یادآوری کند.
و به سالمندان توصیه میگردد تا از نوشیدن چای و قهوه قبل از خواب و بعد از غذا خودداری کنند.

تمرینات بدنی مناسب در دوران سالمندی
 با اشاره به تاثیر تمرینات بدنی منظم و مستمر و مناسب در پیشگیری از بیماریها و کند کردن روند پیری باید گفت تمرینات بدنی موجب افزایش حجم اکسیژن در ریه‌ها و قلب، استحکام عضلانی، تنظیم قندخون و فشارخون می‌شود و می‌تواند به کاهش توده چربی بدن کمک کند.

 ورزش به کسب آرامش، کاهش اضطراب و افزایش اعتماد به نفس کمک می کند. چهارنوع تمرین بدنی که برای سالمندان مفید است  شامل تمرینات هوازی (استقامتی)، تمرینات کششی، تمرینات حفظ تعادل، تمرینات قدرتی هستند.
و سالمندان قبل، هنگام و پس از انجام تمرینات بدنی باید به نکات زیر توجه کنند.
- در صورتی که تاکنون ورزش نکرده اند برای شروع ورزش با پزشک مشورت کنند.
- قبل از شروع ورزش بدن را گرم کرده و در پایان هم سرد کردن بدن را فراموش نکنند.
- با معده خالی و بلافاصله پس از خوردن غذا از انجام فعالیت بدنی خودداری کنند.
- از مناسب بودن لباس و کفش خود اطمینان حاصل کنند.
- در هنگام ورزش یک بطری آب همراه داشته باشند و در زمان ورزش هر ۲۰ دقیقه یک لیوان آب بنوشند.
- ورزش و تمرینات بدنی در هوای آلوده برای سلامتی مضر است.
- از انجام فعالیت بدنی در ساعات گرم شبانه روز در فصول گرم خودداری کرده و استفاده از کرم ضد آفتاب را فراموش نکنند.
- سعی کنند با دوستان و به صورت گروهی ورزش کنند.
- سالمندان مبتلا به فشارخون بالا، از حبس نفس در هنگام فعالیت بدنی خودداری کنند.
- درصورت احساس سرگیجه و سیاهی رفتن چشم‌ها، درد در قفسه سینه و تنگی نفس فعالیت بدنی را متوقف و با پزشک مشورت کنند.
سلامت روان در دوران سالمندی
 با توجه به اهمیت سلامت روان در دوران سالمندی خاطرنشان می شود که این افراد می‌توانند با حضور در مراکز خدمات جامع سلامت از آموزش‌ها و مشاوره‌های کارشناسان سلامت روان بهره مند شوند.
 مهارت‌های زندگی را که مجموعه‌ای از توانایی‌ها و مهارت‌هایی است که به افراد کمک می‌کند تا ارتباط خوب و سالمی با دیگران برقرار کرده ومشکلات زندگی خود را به شکل موثری حل کنند. همچنین فشارهای روانی و هیجان‌های ناخوشایندی مثل خشم، اضطراب و اندوه را مدیریت کرده و تصمیم‌های درست تری بگیرند.

 فشار روانی بر توانایی شناختی مانند تمرکز و تفکر منطقی اثر می‌گذارد و احتمال حل موثر مشکلاتی که موجب این فشار شده‌اند را کم می‌کند.
 اضطراب با علایم جسمی شدید (مانند تپش قلب، افزایش فشارخون) و یا علائم روانی مانند نگرانی زیاد و تشویش، می‌تواند باعث افت عملکرد فردی و اجتماعی در فرد شود.
سالمندان باید زمانی را برای تفریح و فعالیت‌های لذت‌بخش اختصاص دهند. زیرا درگیر شدن با فعالیت‌های سرگرم کننده مانند حل کردن جدول، بازی‌های رومیزی مانند شطرنج، گوش دادن به موسیقی و مطالعه کردن می‌تواند فشارهای روانی را کاهش دهد.
بهداشت خواب در دوران سالمندی
 با اشاره به اینکه الگوی خواب در طول عمر تغییر می‌کند به سالمندان توصیه میگردد:
- هر شب ساعت معینی بخوابند وصبح‌ها نیز درساعت معینی بیدار شوند.
-  از چرت زدن‌ در طول روز پرهیز کنند و حداکثر ۳۰ دقیقه خواب روزانه بین ساعت یک تا سه بعدازظهر برای رفع خستگی آنان کافی است.

-  دخانیات را ترک کرده و سعی کنند قبل از خواب از استعمال سیگار خودداری کنند.
-  از مصرف  چای و قهوه و سایر نوشیدنی‌های دارای کافئین قبل از خواب پرهیز کنند.
-  در صورت بی خوابی قبل از مصرف دارو حتما با پزشک مشورت کنند و خودسرانه دارو مصرف نکنند.
پیشگیری از بی‌اختیاری ادراری
 یکی از مشکلات دوران سالمندی رابی‌اختیاری ادراری عنوان کرد و برای پیشگیری از آن نکات زیر را توصیه میگردد.
- سالمندان برای پیشگیری از بی اختیاری ادراری،  تمرین‌های تقویت عضلات کف لگن را به صورت روزانه انجام دهند.
- تمرین تقویت عضـلات کف لگـن به دو صورت زیر قابل انجام است.
 اول: در زمان دفع ادرار،  جریان ادرار خود را به صورت ارادی قطع و وصل کنند.
 دوم : ناحیه مقعد را به مدت ۵ ثانیه منقبض و سفت کنند بعد رها کنند. اما در طول انقباض نفس خود را حبس نکنند. این تمرین را در طول روز در حالت ایستاده، نشسته و یا خوابیده چندین بار انجام دهند.
- با افزایش سن تحمل نگهداشتن ادرار کم و نگهداشتن ادرار مشکل می‌شود بنابراین اگر نگرانی دارند بدون خجالت در این مورد با پزشک مشورت کنند.
-  احتمال عفونت ادراری و تشکیل سنگ با افزایش سن افزایش می یابد.
پیشگیری از یبوست
در دوران  سالمندی یبوست یکی دیگراز مشکلات این مرحله زندگی میباشد  و برای پیشگیری از این عارضه نکات زیر را به سالمندان توصیه میشود.

- برای پیشگیری از یبوست در طول روز فعالیت فیزیکی داشته باشند.
-   مواد غذایی حاوی فیبر مصرف کنند.
- مصرف داروهای مسهل بدون مجوز پزشک می‌تواند اثرات نامطلوبی داشته باشد. بنابراین بدون تجویز پزشک خودسرانه مصرف نکنند.
-  درصورتی که به تازگی مبتلا به یبوست شده،  یا اخیرا عادات مزاجی آنان تغییر کرده، یا دچار درد در هنگام اجابت مزاج شده و یا مدفوع خونی یا تیره دارند حتما با پزشک مشورت کنند.Top of Form